Η οδοντιατρική επιστήμη με την πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών μπορεί να αντιμετωπίσει όλο και περισσότερα οδοντικά προβλήματα, η πρόληψη, όμως, εξακολουθεί να αποτελεί την καλύτερη «θεραπεία». Αναπόσπαστο κομμάτι της πρόληψης είναι και η προσεγμένη διατροφή, η οποία συμβάλλει στην γενικότερη καλή μας υγεία αλλά και στην υγεία του στόματος. Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει πως η στοματική υγεία επηρεάζεται όχι μόνο από τα γονίδια, τις συνήθειες μας και την στοματική υγιεινή, αλλά και από την διατροφή μας.
Όταν τρώμε μια τροφή ή πίνουμε ένα ρόφημα που περιέχουν ζάχαρη ή άλλους υδατάνθρακες, τα βακτήρια του στόματος τους μετατρέπουν σε οξέα, τα οποία προκαλούν βλάβη στο σμάλτο των δοντιών μας, δηλαδή στην αδαμαντίνη (εικ.1). Όσο πιο συχνά καταναλώνει κανείς τέτοιου είδους τρόφιμα, τόσο περισσότερο εκθέτει τα δόντια του στα οξέα, άρα αυξάνει τον κίνδυνο τερηδόνας.
Εικ.1: Σχηματικά τα μικρόβια στο στόμα μας αναπτύσσουν «εργαστηριακή» δράση!
Αντίθετα, όταν τρώει κανείς τρόφιμα «φιλικά» προς τα δόντια, (εικ.2) μπορεί να τα προστατεύσει από αυτού του είδους τις επιθέσεις ή ακόμα και να αντιστρέψει έως ένα βαθμό τις βλάβες που υφίστανται.
Εικ.2: Η κατάσταση των βακτηρίων του στόματος όταν καταναλώνουμε ‘φιλικά’ προς τα δόντια τρόφιμα.
Ποια είναι όμως τα «φιλικά» προς τα δόντια τρόφιμα;
–Το φθοριωμένο νερό, διότι το φθόριο βοηθά τα δόντια να γίνονται πιο ανθεκτικά στις επιθέσεις των οξέων. Πρέπει να καταναλώνουμε επαρκείς ποσότητες και να ξεπλένουμε με αυτό το στόμα μας μετά από κάθε γεύμα ή «τσιμπολόγημα».
– Τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, τυρί, γιαούρτι), διότι έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, ενώ παράλληλα περιέχουν ασβέστιο και φώσφορο που ενδυναμώνουν τα δόντια .
– Το κρέας, το ψάρι, το γάλα και τα αυγά, καθώς είναι τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες και φώσφορο.
– Οι ξηροί καρποί, επειδή περιέχουν πρωτεΐνες και ιχνοστοιχεία απαραίτητα για την υγεία, ενώ έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες ώστε να μην ευνοείται η ανάπτυξη της τερηδόνας. Επίσης, απαιτούν πολλή μάσηση, με αποτέλεσμα να διεγείρεται η παραγωγή σάλιου, το οποίο «ξεπλένει» το στόμα από τα οξέα και τα υπολείμματα των τροφίμων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο τερηδόνας.
– Τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά. Παρόλο που περιέχουν σάκχαρα, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό και φυτικές ίνες και συμβάλλουν στον καθαρισμό των δοντιών. Περιέχουν, επίσης, ασβέστιο (π.χ. μπρόκολο, σπανάκι) που δυναμώνει τα δόντια .
Η μάσησή τους, ιδίως όταν είναι ωμά, διεγείρει την παραγωγή σάλιου, ώστε να απομακρύνονται από το στόμα τα επιβλαβή οξέα και τα υπολείμματα τροφίμων.
Τροφές που έχουν αρνητική επίδραση στα δόντια μας είναι:
-Οι καραμέλες. Οι μαλακές καραμέλες και τα ζαχαρωτά ,που κολλάνε στα δόντια προκαλούν την περισσότερη βλάβη. Και αυτό γιατί μπορεί να παραμείνουν πάνω και ανάμεσά τους για πολλές ώρες, επιτρέποντας στα βακτήρια του στόματος να τραφούν ανενόχλητα από τη ζάχαρη που περιέχουν. Επίσης, οι σκληρές καραμέλες και τα γλειφιτζούρια διαλύονται με αργό ρυθμό, αφήνοντας υπολέιματα ζάχαρης για αρκετή ώρα στο στόμα δίνοντας έτσι στα βακτήρια ευκαιρία να παράγουν επιβλαβή οξέα για την αδαμαντίνη και τελικά να προκαλέσουν τερηδόνα. (Εικ.3) Η σκληρότητα τους μπορεί να προκαλέσει ακόμη και κατάγμα στα δόντια αν τις μασήσει κανείς απότομα.
Εικ.3: Τα μικρόβια «εν δράση» όταν καταναλώνουμε καραμέλες και γλυκά.
-Τα εσπεριδοειδή: Τα εσπεριδοειδή και οι χυμοί τους είναι γεμάτα με βιταμίνη C και άλλα θρεπτικά συστατικά που είναι πολύτιμα για τον οργανισμό. Δυστυχώς, όμως, ορισμένα από αυτά (ιδίως ο χυμός grapefruit και λεμονιού) είναι πολύ όξινα και η συχνή τους κατανάλωση για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να διαβρώσει το εξωτερικό, σκληρό «σμάλτο» των δοντιών.
-Τα αναψυκτικά: Ευνοούν την τερηδόνα όχι μόνο λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε ζάχαρη, αλλά κυρίως λόγω του ανθρακικού οξέος , του κιτρικού και του φωσφορικού οξέος (light προϊόντα) μπορούν να διαβρώσουν την αδαμαντίνη ουσία, αν καταναλώνονται σε μεγάλες δόσεις. Το ίδιο, όμως, ισχύει και για τα ανθρακούχα νερά και τις σόδες και είναι προτιμότερο να καταναλώνονται μαζί με κύρια γεύματα της ημέρας, καθώς το φαγητό συμβάλλει στην εξουδετέρωση των οξέων.
-Τα αθλητικά ποτά: Αν και μοιάζουν ασφαλέστερη επιλογή σε σύγκριση με τα αναψυκτικά, είναι γεγονός ότι και αυτά μπορεί να περιέχουν πολλά οξέα και ζάχαρη, επομένως είναι εξίσου επιζήμια.
-Τα κράκερς, τα chips, τα snacks: Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες που περιέχονται στα λευκά κράκερ και γενικώς στα λευκά προϊόντα άρτου που συχνά «τσιμπάμε» μέσα στην ημέρα, μετατρέπονται γρήγορα στο στόμα σε σάκχαρα, με αποτέλεσμα να παρέχουν άφθονη τροφή στα βακτήρια. Αντί λοιπόν, να καταναλώνονται με τις ώρες, καλό είναι να τρώγονται «μια κι έξω» και η κατανάλωση τους να ακολουθείται από καλό βούρτσισμα των δοντιών.
-Ο καφές και το τσάι: Η καταναλώσή τους σε μεγάλες ποσότητες και με μεγάλη συχνότητα προκαλεί αποχρωματισμό των δοντιών με την εμφάνιση «καφέ κηλίδων». Επίσης, η κολλώδης σύστασή τους «προσελκύει» τα υπολείμματα των τροφίμων και τα βακτήρια, ενώ η προσθήκη ζάχαρης ή καραμέλας σε αυτά αυξάνει τον κίνδυνος τερηδόνας.
-Το κρασί: Ο γενικός κανόνας υπαγορεύει πως οτιδήποτε αφήνει λεκέ σε ένα λευκό τραπεζομάντηλο, μπορεί να δημιουργήσει λεκέ και στα δόντια μας. Για τον λόγο αυτό, το κόκκινο κρασί ενοχοποιείται πρώτο για κηλίδες στα δόντια, καθώς περιέχει πολλές χρωμογόνες ουσίες, όπως λέγονται, οι οποίες αποχρωματίζουν τα δόντια. Τις κηλίδες επιδεινώνουν οι τανίνες του κόκκινου κρασιού, οι οποίες έχουν την τάση να ξεραίνουν το στόμα και να κάνουν τα δόντια κολλώδη. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα διαβρωτικά οξέα των λευκών και των κόκκινων κρασιών επιτρέπουν στις χρωστικές άλλων τροφίμων να εισδύσουν πιο βαθιά στην επιφάνεια των δοντιών, δημιουργώντας έτσι εντονότερους αποχρωματισμούς. Για την αποφυγή των παραπάνω, συστήνεται η κατανάλωση κρασιού μόνο μαζί με φαγητό.
